|
|
|
Yapılarda Isı Kayıpları ve Nedenleri.
|
 Doğadaki tüm olaylar enerjinin niteliğinin azalacağı yönde gelişmektedir. Masaya bırakılan bir fincan kahvenin zamanla soğuması ya da soğuk bir meşrubatın zamanla ısınması buna bir örnektir. Termodinamiğin 2. Yasası olarak bilinen bu olgu; 1850’li yıllarda William Rankin, Rudolf Clausius ve Lord Kelvin tarafından yapılan araştırmalar ile ortaya konulmuştur.
Binalarda ısı kayıpları arasında yapının mimari özelliklerine göre farklılıklar olabilir. bunlar genel olarak çok katlı yapılarda toplam ısının %40ı dış duvarlarda,%35i camlarda, %10u çatılarda %15i ise hava kaçaklarından oluşur. Bu oranlara bakıldığında ısının paylarına göre dağılım çoğunluğunu duvar ve camlar almaktadır. Günümüz teknolojisi ile üretilen ısıcam-sinerji gazlı kaplamalı camları tercih ettiğinizde ise camdan kaçacak ısı kayıplarını yaklaşık %35 oranında azalmasına ve bina mantolamanın yapılması durumunda ise duvar ısı kayıplarının %80 lere varan oranla önüne geçilebilecektir.
İnsanların konforlu bir yaşam sürebilmeleri; 20-22°C sıcaklık ve yüzde 50 bağıl nem değerine sahip olan ortamlarda mümkün olabilir. Kış aylarında dış ortam sıcaklıkları 20°C’nin oldukça altında seyreder. Yaz aylarında ise hava sıcaklıkları 20°C’nin oldukça üstündedir. Isı bir enerji türüdür ve Termodinamiğin 2. Yasası gereği ısı; yüksek sıcaklıklı ortamdan düşük sıcaklıklı ortama transfer olur. Bu nedenle yapılarda; kışın enerji kayıpları, yazın ise istenmeyen enerji kazançları meydana gelir. Bina içerisinde istenen konfor ortamının sağlanabilmesi için kış mevsiminde kaybolan ısının bir ısıtma sistemiyle karşılanması ve yaz aylarında kazanılan ısının bir soğutma sistemiyle iç ortamdan atılması gerekir. Gerek ısıtma gerek soğutma işlemleri için enerji harcanır. Bir yapıda ısı kazanç ve kayıplarının sınırlandırılması; ısıtma ve soğutma amaçlı olarak tüketilmesi gereken enerji miktarının azaltılması anlamına gelir. Isıtma ve soğutma prosesleri; çoğunlukla sıcak veya soğuk akışkanların ilgili tesisatlar aracılığıyla taşınmasını gerektirir. Termodinamiğin 2. Yasası gereği sıcak olan akışkandan ortama doğru veya ortamdan soğuk akışkana doğru enerjinin niteliğini azaltan bir ısı transferi meydana gelmesi kaçınılmazdır. Isıtma ve soğutma sistemlerinin istenen performansla işletilebilmeleri için; bu kayıp ve kazançların miktarı göz önüne alınarak, akışkanın olması gerekenden daha sıcak veya soğuk olarak kullanılması gerekir. Bu durum ilave bir enerji tüketimine neden olur.
Yapılarda ve tesisatlarda ısı kayıp ve kazançlarının sınırlandırılması için yapılan isleme "ısı yalıtımı" denir. Teknik olarak, ısı yalıtımı, farklı sıcaklıktaki iki ortam arasında ısı geçisini azaltmak için uygulanır.
Isı yalıtımı yaparak binanın ömrünü uzatmak, kullanıcıya saglıklı, konforlu mekanlar sunabilmek ve bina kullanım asamasında yakıt ve sogutma giderlerinde büyük kazanım saglamak mümkündür. Binaların ısıtılması amacıyla büyük oranda fosil yakıtlar kullanılır. Fosil yakıtların yakılması sonucu yanma ürünü olarak açıga çıkan gazlar, hava kirliligine ve küresel ısınmaya neden olur. Isı yalıtımı uygulamaları ile konfor kosullarının olusturulmasında kullanılan enerji miktarının azalması, küresel ısınma ve hava kirliliginin artmasını önler. Yapılarda kurallara uygun sekilde gerçeklestirilen ısı yalıtımının bireyler ve ülkeler açısından pek çok yararı vardır.Bunların en önemlisi ısı yalıtımının enerji tasarrufuna olan katkısıdır.
Isı yalıtımının faydaları nelerdir?
Isı yalıtımı yapılmasıyla, binadan dışarıya olan ısı kaybı yalıtımsız duruma göre azalır, dolayısıyla ısınma için tüketilen yakıt miktarı da azalmış olur. Bu azalma miktarı, binanızın bulunduğu iklim bölgesine göre değişmekle birlikte %50 - %70 arasındadır. Yani yalıtımsız bir eviniz varsa ve kışın evinizi ısıtmak için ayda 100 birim yakıt tüketiyorsanız, evinizi yalıtarak bu tüketimi 50 birime hatta 30 birime düşürebilirsiniz. Başka bir ifadeyle ayda 100 TL yakıt faturası yerine, ayda 50 TL hatta 30 TL fatura ödersiniz.
Isı yalıtımlı duvarlarda iç yüzeylerde terleme sonucu küflenmeler, siyah lekelenmeler ve sıva veya boya kabarmaları (kış aylarında çok sık görülen, ama dışarıdan su sızması olarak nitelendirilen durum) oluşmaz.
Yaşanılan odalar içinde hastalanmaya neden olan bölgesel sıcak-soğuk farkları oluşmaz, dolayısıyla sağlık harcamaları azalır.
Isı yalıtımlı duvarların içinde difüzyon sonucu su yoğuşması oluşmayacağından, duvarlardaki malzemeler korozyona uğramaz (örneğin inşaat çelikleri paslanıp incelmez).
Isı yalıtımlı binalar daha az yakıt yakacaklarından havayı kirletme miktarları azalır.
Isı yalıtımı binanın nerelerine yapılır?
Isı yalıtımı
- Binaların çatı ve duvarlarına
- Toprak temaslı mahallere
- Katları ayıran döşemelere
- Tesisat boruları ve havalandırma kanallarına
- Garaj, depo gibi ısıtılmayan bölümlere bakan duvarlara yapılır.
Ayrıca özel kaplamalı yalıtım camı üniteleri ve yalıtımlı doğramalar kullanılarak kışın pencerelerden oluşan ısı kayıpları azaltılır, yazın binaya güneş ısısı girişi sınırlanır.
Isı yalıtımı pahalı mıdır?
Isı yalıtımının da belirli bir maliyeti vardır. Ancak bu maliyet bina inşaat maliyetinin %2 ‘is ile %5 ‘i arasındadır. Üstelik ısı yalıtım uygulamasına verilen para, daha az yakıt yakarak ve daha küçük kapasiteli bir ısıtma sistemi kurarak birkaç ısıtma sezonu içinde geri kazanılır (amorti edilir).
Buna somut bir örnek verelim; 5 katlı ve her katta her biri 90 m2 ‘lik ikişer daire olan bir apartman düşünün. Bu apartmanın yalıtımsız durumdaki (ki Türkiye ‘deki binaların hemen hepsi yalıtımsızdır) ısı kaybı ve yakıt tüketimlerini, yalıtımlı durumdaki ısı kaybı ve yakıt tüketimi ile karşılaştıralım.
Apartmanın yalıtımlı ve yalıtımsız durumu arasında ısı kaybı ve yakıt tüketimi açısından bir karşılaştırma:
Yalıtımsız Binanın Toplam Isı İhtiyacı (kW): 88.2
Yalıtımlı Binanın Toplam Isı İhtiyacı (kW): 32.2
Yalıtımsız Binanın Sezonluk Doğalgaz Tüketimi (m3): 11.782
Yalıtımlı Binanın Sezonluk Doğalgaz Tüketimi (m3): 4.282
Yalıtımsız Binanın Kazan Maliyeti (USD): 2.531
Yalıtımlı Binanın Kazan Maliyeti (USD): 893
Yalıtımsız Binanın Radyatör Maliyeti (USD): 2.995
Yalıtımlı Binanın Radyatör Maliyeti (USD): 1.030
Yalıtımsız Binanın Isıtma Sistemi Toplam Maliyeti (USD): 5.526
Yalıtımlı Binanın Isıtma Sistemi Toplam Maliyeti (USD): 1.923
Görüldüğü gibi, bu apartmana ısı yalıtımı yapılarak sezonluk yakıt tüketimi 11782 m3 ‘den, 4282 m3 ‘e azaltılmakta ve enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
Ancak ısı yalıtımı uygulaması, binaya yalıtımsız duruma göre ekstra bir inşaat maliyeti getirmektedir. Fakat, bu maliyet artışı, sezonluk yakıt maliyeti ve ısıtma sistemi ilk yatırım maliyetindeki azalma ile amorti edilir. Amortisman hesabı yapılırsa bu sürenin yaklaşık 4 yıl (4 ısıtma sezonu) olduğu görülür. Yani bu apartman sakinleri daha az yakıt faturası ödemek suretiyle, ilk 4 yıldan sonra sürekli karda olacaklardır. Tabii ki, ortalama 50 yıl kullanma ömrü biçtiğimiz bir bina için 4 yıllık bir yıpranma payı süresinin uzun olduğu söylenemez. Ayrıca, ısı yalıtımı ile sağlayacağınız konfor şartları da size ekstradan bir kazanç olacaktır.
Isı yalıtımının sadece bireysel kazancı mı var?
Hayır, toplumsal kazançları da vardır; Türkiye, DİE verilerine göre (1996), tükettiği toplam enerjinin %61,5 ‘ini ithal etmektedir ve toplam tüketimin %29 ‘u binaların ısıtılmasında kullanılmaktadır. Şimdi bunun parasal karşılığına bakalım.
Örneğin 1998 yılında konutlarda 18.784.000 Ton Eşdeğeri Petrol (TEP) enerji tüketilmiştir. Bunun Fuel Oil olarak karşılığı 2.959.000.000 $, doğalgaz karşılığı 3.923.000.000 $ (ABD Doları) olmaktadır. (Veriler Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi‘nin 1998 Enerji İstatistikleri kitapçığından alınmıştır.)
Eğer binalarımız ısı yalıtımlı yapılmış olsaydı, ortalama %50 tasarruf varsayımı ile yılda yaklaşık 1,5 - 2 milyar $ enerji tasarrufu sağlanabilirdi. Ayrıca şu anki durumda, konutlara verilen aynı doğalgaz miktarı ile doğalgaz abonesi sayısı iki katına çıkarılabilirdi.
Kullanmakta olduğum binaya yalıtım yapmak istiyorum, bu mümkün mü?
Kullanılan binalarda (mevcut binalarda) çeşitli ısı yalıtımı uygulamaları mümkündür. Binanın fiziksel durumuna göre, tek kata veya tüm binaya uygulama yapılabilir.
Evimde soba kullanıyorum ve tek bir odayı ısıtıyorum, ısı yalıtımının bana ne faydası olur?
Isı yalıtımı yapılmamış duvarlarda duvarların iç yüzeyleri soğuk olur ve iç havadaki su buharı bu soğuk yüzeylerde yoğuşur. Yoğuşma sonucu duvarlar ıslanır ve ıslanmanın haftalarca sürmesi sonucu duvarlarda siyah küf ve mantarlar oluşur. Bu problemi boya, badana veya sıva ile çözemezsiniz. Bunu engelleyebilmenin tek yolu duvarların iç yüzey sıcaklıklarını yükseltmektir. Yani duvarlarınıza ısı yalıtımı yaptırmaktır.
|
|
